Gabon'da yüzleri modifiye edilmiş 500 yıllık kafatasları keşfedildi
Gabon'da yüzleri modifiye edilmiş 500 yıllık kafatasları keşfedildi
Kafatası (a) ve
kafatasının fotogrametrisi (b), bireyin üst kesici dişlerinin nasıl çıkarıldığını
gösteriyor. (Görsel
kaynağı: C. Gerin and P. Mora /Antiquity Publications Ltd.)
Antik kafatasları, 500 yıl önce Batı Orta Afrika’da yaşayan kadın ve
erkeklerin ön dişlerini çıkararak görünüşlerini önemli ölçüde değiştirdiğini
ortaya çıkardı. Arkeologlar, yerin derinliklerinde ve yalnızca tepesindeki
delikten iple ulaşılabilen bir mağarada, yüzlerce yıllık modifiye edilmiş kafatasları
buldular.
Araştırmacılar yeni bir araştırmada, 25 metrelik dikey düşmenin sonucu,
en az 24 yetişkinden (15 yaşında veya daha büyük kadın ve erkek) ve 4 çocuğun
en az iki kez orada bırakılması gibi durumlardan ortaya çıkan binlerce kemiği raporladı.
Yerel demirden ve ithal bakırdan yapılmış yüzlerce metal eser, mücevher, silah
ve çapalar, orada gömülü insanların zenginliğini ve statüsünü işaret ederek
kalıntıların arasında bulunuyordu.
Paris’teki Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nde (CNRS) arkeolog
olan Richard Oslisly, 1992 yılında Gabon’un Ngounié bölgesindeki Iroungou mağarasını
keşfetti. Oslisly mağarayı ilk kez 2018’de araştırdı ve yer altına erişim o
kadar zordu ki, araştırmaya göre arkeologlar o zamandan beri mağaranın
derinliklerini sadece dört kez inceleyebildiler.
Çalışmanın başyazarı ve CNRS araştırmacısı Sébastien Villotte, Live
Science’a bir e-posta ile “Bu bölge için arkeolojik insan kalıntılarına sahip
çok az alan var”, dedi. “Çocukların, gençlerin, yetişkin erkeklerin ve
kadınların, 500’den fazla eserle buraya gömülmüş olması şaşırtıcıydı.”
Bilim insanları, mağarayı ve içindekileri 3 boyutlu olarak yeniden inşa
edebilmek adına mağaranın içini, mezar alanlarını fotoğrafladı ve lazer
taraması yaptı. Radyokarbon tarihlemesi (radyoaktif karbon izotop oranlarını
karşılaştırarak bir nesnenin yaşını belirler) için bacak kemiklerinden örnekler
topladılar ama tüm insan kalıntılarını keşfedildikleri yerde bıraktılar.
Mağara 4 seviye içeriyordu ve her seviyede 14. ve 15. yüzyıllara ait
kemikler vardı. Çalışmanın yazarları, kemiklerin birbirine karışmış olmasına
rağmen, bilim adamları tüm iskeletlerin eksiksiz olduğunu belirterek “kuru
kemikler olmak yerine kadavraların, ya yukarıdan atıldığını ya da mağaraya
indirildiği” şeklinde yazdı.
İskeletlerin yanında bilezikler, yüzükler, baltalar, bıçaklar, 100’den
fazla deniz kabuğu ve düzinelerce delinmiş etobur hayvan dişi gibi çok sayıda
gömüler de vardı.
Kasıtlı Çekme
İnsan kalıntılarından kafatasları, araştırmacıların özellikle ilgisini
çekti; çünkü sağlam üst çenelerin hepsinde, merkezi ve yan kalıcı kesici dişler
ve ağzın en önündeki dört diş gibi belirli dişler eksikti. Alveolar rezorpsiyon
olarak bilinen diş çekimlerinden sonra tüm boş diş yuvaları iyileşme
belirtileri gösteriyor. Bu da dişlerin, sahipleri hala hayattayken
çıkarıldığını ve deliklerin insanlar ölmeden önce iyileşmek için yeterli zamana
sahip olduklarını gösteriyor.
2016 yılında, başka bir arkeolog ekibi, Brezilya’nın Lapa do Santo
mağarasında benzer şekilde modifiye edilmiş ve ön dişleri eksik olan kafatasları
buldu. Fakat Live Science daha önce, 9000 yıl öncesine ait olan Brezilya
kalıntıları vakasında, dişlerin ölümden sonra cenaze törenlerinde
çıkartıldığını bildirdi.
Villotte, yazmış olduğu e-postada, diş modifikasyonunun dünya çapında, “özellikle
de Afrika’da” iyi belgelenmiş bir gelenek olduğunu söyledi. “Dişlerini çektiren
insanlar tarafından diş çekimi için birçok farklı neden olduğu savunulmaktadır”,
diye ekledi. Bazen bu nedenler, yüz modifikasyonu yani yüzün şeklini veya
görünümünü değiştirmek için dişlerin çekilmesi de içerir. Villotte, Iroungou
kafataslarının, diş etlerinin iyileşmesi göz önünde bulundurulduğunda, bir
cenaze töreni parçası olarak modifiye edilmediğini açıkça söyleyebiliriz, dedi.
Bilim insanları yapılan araştırmada, Gabon Mağarası’ndaki çekimler simetrik
olduğundan ve tüm iskeletlerin çenelerinde aynı dişleri içerdiğinden dolayı,
muhtemelen “bazı kültürel uygulamalar bağlamında” çıkarıldıklarını söyledi.
Çalışmaya göre, en üstteki dört kesici dişin çekilmesi alışılmadık bir
durum olsa da çekme, ufalama ve keskinleştirme gibi diş estetikleri Afrika’da
uzun süredir gerçekleştirilen bir uygulama. Araştırmacılar bu uygulamanın çoğu
örneğinin Batı Orta Afrika’daki popülasyonlarda olduğunu ve “bölgede uzun bir
tarih ve vücut modifikasyonu geleneklerinin olası devamlılığı izlenimi
verdiğini” yazdı.
Villotte “bu kazı alanının istisna olduğundan ve sömürge öncesi Gabon için
cenaze törenleri neredeyse bilinmediğinden dolayı, bu keşfi yapbozun ilk
parçası olarak düşünebiliriz ve oldukça zor bir yapboz gibi görünüyor”, dedi.
Keşifler, Antiquity dergisinde 8 Temmuz'da yayınlandı.
Bu yazı Live Science’da yayınlanmıştır.
Yazar: Mindy Weisberger
Çeviren: Bukentay Takıroğulları
Kaynak: 500-year-old skulls with facial
modification unearthed in Gabon | Live Science
Yorumlar
Yorum Gönder